حدود ۵۰درصدیک صدای خوب دلنشین در سیستم بستگی به بلندگوی آن دارد .در حقیقت نمی توان صدای قابل قبولی بدون داشتن بلندگوهای خوب داشت.
بلندگو در حقیقت وسیله ای است که انرزی اکتریکی را به انرزی صوتی تبدیل می کند.بلندگو نزدیک به ۱۰۰ سال است که اختراع شده است ودر طول زمان انواع مختلفی از لحاظ کارکرد اریه شده است از بلندگوهای کوارتزی گرفته تا بلندگوهای ریبون و پیزوالکتریکی وplanarوغیره ولی می توان گفت ۹۸% بلندگوهای مورد استفاده تقریبا همان ساختمان وسازمان اولیه را دارد وهنوز از همان نوع داینامیک استفاده می شود
واساس کار آن بطور ساده بدین گونه است که سیم پیچ درون یک میدان مغناطیسی قرار دارد واز طرفی هم به یک مخروط وصل است وقتی که جریان متناوب الکتریکی که با فرکانسهای مختلف در درون سیم پیچ جریان پیدا میکند این سیم پیچ تشکیل میدان مغناطیسی می دهد که با میدان مغناطیسی ثابت از طرف آهنربای قوی ایجاد فاز هم نام یا غیر هم نام می کند که باعث دفع سیم پیچ به پایین ویا جذب آن به بالا می شود که با حرکت سیم پیچ مخروط متصل به آن نیز حرکت می کند وبا حرکت دادن هوای اطراف و مستقیم مخروط صدا ایجاد می شود .
دکمه بالا را فشار دهید
حرکت سیم پیچ درون میدان مغناطیسی بسته به فرکانس الکتریکی گاهی اوقات تا ۲۰۰۰۰ بار در ثانیه (۲۰کیلو هرتز) نیز میرسد .واینگونه صدا ایجاد می شود.
اجزای اصلی بلندگو
FRAME OR BASKET سبد یا بدنه
سبد یا بدنه در حقیقت تنه وشاسی یک بلندگو می باشد که تمام اجزا بلند گو روی آن سوار است . معمولا برای ساختن آن از آلومینویم دایکاست یا نوعی استیل ویا از پلاستیک استفاده می شود .
DIAPHRAGM /CONEمخروط یا صفحه بلندگو
کار اصلی آن حرکت وجابجا کردن هوا می باشد که از مواد مختلفی مثل کاغذ/الیاف کربن/الیاف فایبر گلاس/پلاستیک/آلومنیوم/تیتانیوم/ابریشم وغیره ساخته می شود.
در میان شرکتهای صاحب سبک به مواد مختلفی برای افزایش کیفیت اعتقاد دارد از الیاف ساقه برنج گرفته تا سنگهای بازالت با ۲۷۰۰درجه فارنهایت ذوب شده ودر حقیقت پس از اختراع بلندگو بیشترین تغییرات بروی صفحه آن انجام شده است .
ولی خیلی ها معتقند هنوز کاغذ که قدیمی ترین مواد مورد استفاده است از بقیه موادبهتر است ودر تیوترها(بلندگوهای مخصوص فرکانس بالا )سعی می شوداز ابریشم برای ایجاد صدای بهتر استفاده شود.
SURROUND سوراند
سوراند که در حقیقت کار اصلی اش کمک به حرکت آزادانه مخروط است در عین حال به کنترل صفحه مخروط هم کمک زیادی می کند .
سوراند هم از مواد مختلفی بسته به نوع بلندگو وکارخانه سازنده بلندگو ساخته می شود .رایجترین آنها اسفنج نیمه فشرده است .از لاستیکهایی با قابلیت کم ارتجاعی ومقاوم به گرما وسرما نیز به وفور استفاده می شود از مواد دیگر می توان به نوعی پارچه یا بافتهای شبیه پارچه والیاف میکروفیبرهم اشاره کرد.
سوراندها معمولا به ۳شکل (قوس روبه بالا /قوس روبه پایین/Mشکل)بسته به نوع بلندگو استفاده می شود.
VOICE COILیاسیم پیچ
سیم پیچ که در واقع موتور یک بلندگو است ودر حقیقت قسمت اصلی یک بلندگو می باشد که بقیه اجزا نسبت به آن طراحی می شود . کویل از یک رشته سیم که بصورت فنرباکه ظرافت تمام پیچیده شده است تشکیل شده
در زمان گذشته اعتقاد داشتنند برای داشتن بلندگوی قوی باید قطر سیم پیچ زیاد باشد ولی حالا به این نتیجه رسیده اند که برای داشتن بلندگوی قوی باید ارتفاع سیم پیچ بیشتر شود به هر صورت که باشدافزایش مقدار سیم به قدرت بلندگو اضافه می کند در خیلی از موارد برای بلندگوهای گران قیمت از سیمهایی با سطح مقطع مستطیل استفاده می شود که به نوع سیم های تخت مشهور است.
وناگفته پیدااست که جنس سیم هرچه خالص تر باشد کیفیت کار بیشتر خواهد شد
در خیلی مواقع برای افزایش مقاومت واستحکام سیم پیچ از روکشهای مختلف مثل از لاکهای مقاوم به گرماگرفته تاسرامیک استفاده می شود
VOICE COIL FORMER فرم دهنده سیم پیچ
فرم دهنده سیم پیچ که در حقیقت بستر سیم پیچ می باشد که روی آن پیچیده می شودومعمولا طول آن از ارتفاع سیم پیچ بیشتر است .
از مواد مختلفی ساخته می شود مثل کاغذ مخصوص /آلومینیوم/مس وغیره که در همه موارد سعی می شود از مواد مقاوم به گرما ویا مواد مقاوم شده به گرما استفاده شود .
نگه دارنده سیم پیچ در نقطه ای به نام گلویی به صفحه مخروط متصل می شود
SPIDER
این عنکبوت که در ایران بیشتر به دمپر معروف است نوعی پارچه یا بافت فنری شکل است که کار اصلی آن کمک به تعادل وکنترل صفحه وجلوگیری از حرکت اضافه آن است . این قسمت کمک بسیار زیادی به فکتور CMSبلندگو می کند.
دمپر از طرفی به گلویی سیم پیچ واز طرف دیگر به بدنه بلندگو وصل است .در خیلی از موارد از دمپرهای چند لایه برای کنترل بیشتر سابها استفاده می شود
۷-DUST CAP-این قطعه که در واقع نوعی در پوش است که وظیفه اصلی آن جلوگیری از ورود گرد غبار وآشغال به داخل حفره سیم پیچ است. که از مواد مختلفی ساخته می شود که کاعذ از دردسر سازترین آنها است .
البته در بعضی از سابها وفوربا بالا آوردن وبزرگتر کردن داسکپ سعی می کنند فاکتورهای مثل SDبلندگورا بهبود ببخشند.
MAGNET مگنت
مگنت یا آهنربا که در حقیقت وظیفه ایجاد میدان مغناطیسی را برعهده دارد در انتهای بلندگو قرار دارد از انواع مختلفی بسته به نوع مصرف بلندگو تشکیل و ساخته می شود . موادی مثل استرونتیوم و نیودیوم شایعترین مواد مورد مصرف می باشند
یک مگنت بسته به شارژ مغناطیسی آن می تواند به قدرت بلندگو کمک کند ودر بعضی موارد برای تامین شارژبیشتر نیاز به مگنت بیشتر است بخاطر همین است که از مگنتهای چند لایه استفاده می شود
یکی از جالبترین کارهای مگنت (که زیاد مورد توجه عموم قرار نگرفته است)خاصیت وقابلیت خنک کردن سیم پیچ است بطوریکه اگر شما به یک سیم پیچ جریان الکتریکی متناوب ضعیف وصل کنید شروع به گرم شدن شدید می کند ملی اگر همان لحظه آن را در درون میدان مغناظیسی مگنت کنید سریعا گرمای خودرا از دست می دهد . واین یکی از دلایل است که طراحان بلندگوها ومخصوصا سابها سعی می کنند که سطح مقطع تماس مگنت وسیم پیچ را بیشتر کنند تا کویل راحتر خنک شود
PLAT
ودر نهایت پلاتهای فلزی که وظیفه نگهداری آهنربا را دارند
انواع بلندگوها :
بلندگوها را بر اساس سیستم تغذیه و ورودی می توان به دودسته تقسیم کرد:
پسیو (Passive)
اکتیو (Active)
پسیو (Passive) و اکتیو (Active)در مقاله ای جداگانه بررسی شده است
بلندگوها را بر اساس کاربردهای آنها می توان به سه دسته تقسیم کرد:
«Woofer» که در فرکانسهای پایین کاربرد دارد.
«Tweeters» که در فرکانسهای بالا کاربرد دارند.
«Midrange» که فرکانسهای میانی ناحیه شنوایی صوت را پخش می کنند.
یک «Woofer» بلندگوی بزرگی است که برای تولید اصوات با فرکانس پایین تولید شده است. همانطور که توضیح داده شد، برای تولید اصوات با فرکانس پایین، کاغذ دیافراگم، تحرک کمی خواهد داشت. به همین دلیل اندازه این بلنگوها بزرگ انتخاب شده است.
«Tweeter» در ابعاد کوچک طراحی شده است تا کاغذ دیافراگم آن بتواند به سرعت مرتعش شود. بنابراین از این بلنگوها برای پخش اصوات با فرکانس بالا (اصوات زیر) استفاده می شود.
یک «Midrange» با ابعادی متوسط، توانایی تولید فرکانسهای میانی حوزه اصوات قابل شنیدن برای انسان را دارد. اندازه متوسط آن و طراحی آن بگونه ای است که به جز اصوات بسیار زیر و اصوات بسیار بم توانایی پخش بقیه اصوات را دارا می باشد. بنابر این در کاربردهای خانگی و آماتوری بطور گسترده ای از آنها استفاه می شود.
Crossover
گاهی برای تولید صدا با کیفیت بهتر، از ترکیب یک «Woofer» و یک «Tweeter» به طور همزمان استفاده می شود. در این حالت لازم است که فرکانسهای صوت به دو قسمت تقسیم شوند و فرکانسهای بالا از «Woofer» و فرکانسهای پایین از «Tweeter» عبور کند. بلندگوهای با کیفیت هر دو قسمت را در درون یک مجموعه قرار داده اند. به عمل تقسیم فرکانسهای صوتی جهت پخش از بلندگوی مناسب آن فرکانس را «Crossover» گویند.
Crossover در مقاله ای جداگانه بررسی شده است
جعبه های عایق صوتی
در سیستمهای حرفه ای صوتی، برای تولید صدا با کیفیت بهتر، از یک جعبه که دارای عایق بندی خاص صوتی بوده و در خود هر سه بلنگوی «Tweeter» و «Woofer» و «Midrange» را دارد استفاده می شود. بدین طریق، هم یک سیستم صوتی یکپارچه خواهیم داشت و هم از مزایای کیفیت بهتر آن استفاده خواهیم کرد.
ساده ترین عملی که یک جعبه بلندگو انجام می دهد، ثابت نگهداشتن بلنگوها و سهولت حمل و نقل است. البته گفتیم ساده ترین عمل
جعبه های بلندگو را معمولا از چوب سخت یا اجسام بسیار سخت که توانایی جذب لرزشهای بلندگو را داشته باشد، می سازند. جعبه بلندگو علاوه بر ثابت نگهداشتن بلنگوها و سهولت حمل و نقل، بر نحوه تولید صدا، تاثیر زیادی دارند. همانطور که قبلا گفته شد، در هنگام تولید صدا، صفحه دیافراگم بلندگو شروع به بالا و پایین رفتن کرده و با تغیرات فشار هوایی که ایجاد می کند، صدا تولید می شود، در هنگام بالا و پایین رفتن صفحه دیافراگم، نه تنها تغییرات فشار در جلوی دیافراگم ایجاد می شود، بلکه در پشت آن نیز هوا فشرده شده و در پشت آن نیز صدا تولید می شود.
هر جعبه بلندگو برای مهار این بازتاب صوتی، روش مخصوص به خود دارد.
جعبه عایق بندی شده
این نوع جعبه که متداول ترین نوع جعبه های بلندگو می باشد، از جعبه ای تشکیل شده که کاملا عایق بندی شده و هوا به داخل آن راه ندارد. بدین طریق هنگام تولید امواج صوتی، در حالت فشار به بیرون بلنگو، هوا به سمت اطاق فشار داده می شود و هنگامی که صفحه بلندگو به داخل کشیده می شود، فشار هوا به داخل جعبه وارد می شود.
پس در هر دو حالت، بلندگو نسبت به حالت سکون، فشار ایجاد کرده است که تمایل به رفع آن دارد.
این نوع جعبه ها از بازده خوب برخوردار نیستند، زیرا آمپلیفایر می بایست سیگنال صوتی را آنقدر تقویت کند تا بتواند بر فشار هوای داخل و خارج جعبه غلبه کند.
با این حال این فشار همانند یک فنر به صفحه عمل کرده و باعث تولید اصوات با دقت خوب می گردد.
جعبه بازتاب اصوات بم (Bass Reflect)
در این جعبه ها حفره کوچکی در جلو جعبه قرارداده می شود که در هنگام حرکت رو به عقب دیافراگم، هوای داخل جعبه را به خارج هدایت کرده و در هنگام حرکت رو به جلوی دیافراگم، هوا را به داخل جعبه هدایت می کند. بدین طریق اصوات بلندتری تولید می گردد.
از مزایای این جعبه، می توان به بهره مناسب و از معایب آن به عدم وجود حالت فنری (که در جعبه قبل وجود داشت) جهت باز گرداندن صفحه دیافراگم به حالت اولیه خود، و در نتیجه دقت کم صوتی اشاره کرد.
جعبه با بلندگوی غیر فعال
جهت به حداقل رساندن معایب دو دسته فوق الذکر و به حداکثر رساندن مزایای آن دو دسته می توان از جعبه زیر کمک گرفت. این جعبه که دارای یک بلندگو در جلو و یک بلندگوی غیر فعال در عقب می باشد، ساخته شده است. بلندگوی غیر فعال همانند یک بلنگوی معمولی بوده با این تفاوت که سیم پیچ و آهنربای آن حذف شده است.
بدین طریق هنگامی که بلندگوی اصلی شروع به نوسان می کند، فشار هوایی که در داخل جعبه ایجاد می کند، باعث تحریک صفحه بلنگوی غیر فعال شده و در نتیجه باعث تولید صوت می گردد.
این نوع جعبه ها از نوع عایق بهره بهتری داشته و از نوع بازتابی دقت بیشتری دارد.
انواع دیگر بلندگو
به جز بلندگوهای ذکر شده در فوق، بلندگوهای دیگری نیز وجود دارد که از روشهای دیگری جهت تولید اصوات استفاده می کنند.
یکی از این انواع، بلندگوی الکترواستاتیک است. این بلندگو از خاصیت الکترومغناطیسی برای تولید صوت استفاده نمی کند. بلندگوهای الکترو استاتیک، با مرتعش شدن یک صفحه نازک رسانا، باعث تولید صوت می گردند. این صفحه در بین دو صفحه رسانای ثابت که به ترتیب دارای جریان مثبت و منفی هستند و در اطراف آن قرار دارد احاطه شده است. این دو صفحه مثبت و منفی، در بین خود تولید میدان الکترومغناطیسی می کنند. صفحه رسانای میانی نیز به سیگنال الکتریکی متصل می گردد. هنگامی که این سیگنال مثبت باشد، به صفحه دیافراگم به سمت صفحه ثابت با بار منفی کشیده شده و در صورتی که سیگنال منفی باشد، به سمت صفحه با بار مثبت جذب خواهد شد. بدین طریق، با حرکت سریع صفحه متحرک رسانای میانی، صوت تولید می شود.
به علت نازکی صفحه های این نوع بلندگو، به سرعت به تغیرات صوت پاسخ داده و اصوات فوق العاده دقیق و با کیفیتی تولید می کند. با این حال به علت تحرک کم صفحات، این نوع بلندگو جهت تولید اصوات بم و فرکانسهای پایین مناسب نمی باشد.
